แนวทางการดูแลสุขภาวะคุณภาพชีวิต และการเสริมสร้างคติเชิงสร้างสรรค์ โดยครอบครัวและชุมชน กลุ่มเด็กออทิสติก สำหรับเด็กวัยรุ่น
แนวทางสำหรับพ่อแม่ที่มีลูกเป็นออทิสติก โดยรวบรวมจากการถอดประสบการณ์ของพ่อแม่ที่มีลูกเป็นออทิสติกในการดูแลช่วยเหลือและฟื้นฟูในด้านต่าง ๆ จนลูกมีพัฒนาการที่ดีขึ้น การฝึกหรือสอนใช้วิธีการ เทคนิค และสื่ออุปกรณ์ที่หลากหลาย
สิ่งที่ควรรู้ก่อนคิดช่วยเหลือ
พ่อแม่ที่มีลูกเป็นออทิสติกที่อยู่ในช่วยวัยรุ่นจะมีความกังวลเกี่ยวกับอนาคตของลูก ข้อจำกัดสำคัญของเด็กกลุ่มนี้คือ ความบกพร่องในทักษะด้านสังคมและการสื่อสาร อาจทำให้เขามีปัญหาในเรื่องการปรับตัวเข้าหาเพื่อน ปัญหาอารมณ์และพฤติกรรมมากกว่าปกติ ดังนั้น หากพ่อแม่เข้าใจช่วยฝึกทักษะดังกล่าว จะช่วยให้เด็กออทิสติกใช้ชีวิตและปรับตัวได้ดีขึ้น
พ่อแม่ต้องสังเกตว่าลูกมีความเก่งหรือมีความสามารถในด้าน ส่งเสริมให้ลูกได้ทำในสิ่งที่ตนเองทำได้ดี ด้วย 4ส
- ส1 สังเกต สังเกตว่าลูกมีความสามารถด้านใด สังเกตจากลูกมีความสนใจ มีคามสุขที่ได้ทำสิ่งนั้น
- ส2 ส่งเสริม พ่อแม่ต้องส่งเสริมให้ลูกทำบ่อย ๆ หรือพาลูกไปเข้ากลุ่ม ได้เจอสังคมเพื่อน ๆ ที่มีความชอบแบบเดียวกัน และได้พัฒนาทักษะอย่างเต็มที่จากผู้ชำนาญ รวมทั้งได้พัฒนาการเข้าสังคมของลูกด้วย
- ส3 สม่ำเสมอ พ่อแม่ต้องส่งเสริมความสามารถของลูกอย่างสม่ำเสมอ พ่อแม่ต้องอดทน ใจเย็น ลูกต้องใช้เวลาในการฝึกฝน
- ส4 เสริมกำลังใจ พ่อแม่ต้องเสริมกำลังใจโดยการให้คำแนะนำ ช่วยเหลือ ชมเชยและให้รางวัล
ข้อด้อยและข้อจำกัด
- ข้อจำกัดด้านภาษาและการสื่อความหมาย เด็กออทิสติกจะแสดงออกด้วยกิริยาท่าทาง เพื่อให้ผู้อื่นเข้าใจ ถึงแม้หลายคนสามารถพูดสื่อสารได้ แต่การพูดจะไม่เป็นไปตามธรรมชาติเหมือนคนทั่ว ๆ ไป
- ข้อจำกัดด้านสังคมและอารมณ์ เด็กออทิสติกจะมีข้อจำกัดในการปรับตัวเข้ากับกลุ่ม การมีปฏิสัมพันธ์ในกลุ่ม การควบคุมอารมณ์ หรือทำกิจกรรมกับกลุ่ม
- ข้อด้อยด้านพฤติกรรมและพฤติกรรมซ้ำ เด็กออทิสติกจะมีพฤติกรรมความสนใจสั้น หรือ สมาธิสั้น บางคนมีพฤติกรรมการกระตุ้นตนเอง เช่น เล่นนิ้วมือตลอดเวลา ปรับตัวยากต่อการเปลี่ยนแปลง มีการตอบสนองต่อสิ่งเร้าที่มากหรือน้อยเกินไป
- ข้อจำกัดด้านการรับรู้ผ่านประสารทสัมผัส เด็กออทิสติกมีการตอบสนองหรือการรับรู้ผ่านประสาทสัมผัสที่ผิดปกติ เช่น การแยกความเหมือน หรือความแตกต่างด้วยสายตาไม่ได้ ซึ่งส่งผลกระทบต่อการอ่าน
- ข้อด้วยด้านการคิดอย่างมีจินตนาการ หากมีข้อจำกัดด้านนี้ การเรียนรู้ย่อมเป็นไปได้ไม่เต็มที่
- ข้อด้อยด้านการเรียนรู้ เด็กออทิสติกบางคน ระดับความสามารถในการเรียนรู้ เช่น ทักษการสังเกต การจับคู่ การจัดลำดับ และอื่น ๆ มีข้อจำกัด ทำให้ส่งผลต่อการเรียนรู้เชิงวิชาการ
- ข้อด้อยด้านพัฒนาการทางกายภาพบางด้าน การไม่ประสานสัมพันธ์ของกล้ามเนื้อมือ ตา กล้ามเนื้อมัดใหญ่ การเคลื่อนไหวทางร่างกายที่ดูไม่สมดุล
การปรับตัว สู่วัยรุ่น
พ่อแม่พยายามหาความรู้เกี่ยวกับวัยรุ่น จะช่วยให้พ่อแม่เข้าใจและทำใจเมื่อลูกแสดงอารมณ์ที่แปรปรวนบ้าง พยายามรักษาความสัมพันธ์ที่ดีกับลูกไว้ เพื่อจะได้เป็นหลักให้ลูกได้ พ่อแม่ต้องสอนทักษะชีวิตให้ลูก เพื่อลูกจะได้พึ่งตนเองได้ เช่นการดูแลสุขอนามัยของตนเอง การแต่งตัว การใช้ห้องน้ำ การทำอาหารง่าย ๆ มารยาท การทำความสะอาด งานบ้าน การข้ามถนน การซื้อของ ทอนเงินได้ การขอความช่วยเหลือจากคนอื่น การจัดการกับความเครียด
พ่อแม่พยายาให้เวลาและพูดคุยกับลูกและควรทำตั้งแต่ก่อนที่ลูกจะเข้าสู่วัยรุ่น บางครั้งวัยรุ่นจะมีอารมณ์ที่เปลี่ยนแปลงเร็ว เปลี่ยนใจง่าย พ่อแม่ควรเข้าใจ ใจเย็น เลือกปัญหาที่สำคัญที่ควรพูดก่อน มาคุยกับลูก อย่าพยายามพูดบ่นไปทุกเรื่อง พยายามรู้จักเพื่อนของลูก
คลายปัญหา แก้ได้ตรงจุด
ด้านร่างกาย วัยรุ่นออทิสติกเริ่มมีการเจริญเติบโตทางเพศทั้งในเด็กหญิงและเด็กชาย คือจะมีลักษณะทางกายภาพเหมือนกับวัยรุ่นปกติทั่ว ๆ ไป แต่ในด้านความเข้าใจ อารมณ์ความรู้สึกของตนเองนั้นต้องได้รับการแนะนำมากกว่าเด็กทั่วไป พ่อแม่ต้องสอนเรื่องส่วนต่าง ๆ ของร่ายกาย การดูแลตนเอง ต้องเน้นเรื่องความรู้สึกของการมีคุณค่าของตนเอง
ด้านสติปัญญา เด็กออทิสติกที่มีความสามารถทางสติปัญญา (IQ) แต่ละคนแตกต่างกันบางคนเรียนเก่ง และไม่มีปัญหาทางพฤติกรรมและอารมณ์ สามารถเรียนร่วมกับเด็กปกติในโรงเรียนทั่วไปได้ มักไม่มีปัญหาทางการเรียน แต่ปัญหาที่พบบ่อยมักเป็นปัญหาทางสังคมและพฤติกรรมมากกว่า หรือมีปัญหาในการตัดสินใจ การแก้ปัญหาเฉพาะหน้า ขาดความคิดรวบยอด ไม่สามารถเข้าใจในเรื่องที่ซับซ้อน มีความเข้าใจในสิ่งที่เป็นนามธรรมได้ยาก
ด้านอารมณ์และจิต ในวัยรุ่นออทิสติกจะหงุดหงิดง่าย เมื่อไม่ได้รับในสิ่งที่ต้องการ จะแสดงอารมณ์ออกมาชัดเจน อีกทั้งยังมีความต้องการทางเพศเพิ่มขึ้นด้วย การควบคุมอารมณ์ของวัยรุ่นออทิสติกไม่สามารถควบคุมได้เช่นเดียวกับวัยรุ่นทั่วไป อย่างไรก็ตาม เพศศึกษาสำหรับเด็กออทิสติกเป็นสิ่งที่ไม่ควรมองว่าเป็นปัญหา แต่เป็นส่วนหนึ่งของพัฒนาการ ซึ่งต้องได้รับการแนะนำมากกว่าเด็กทั่วไป จะสอนโดยการสังเกต การสัมผัส และการสาธิต
ความภูมใจและกุญแจสู่อนาคต
เด็กออทิสติกที่มีความผิดปกติไม่มาก พ่อแม่ก็หวังให้ลูกอยู่ร่วมกับสังคมได้อย่างปกติที่สุด หากมีความผิดปกติรุนแรง พ่อแม่ก็หวังเพียงให้ลูกดูแลกิจวัตรประจำวันได้ก็พอแล้ว การวางแผนอนาคต พ่อแม่ควรวางแผนอนาคตร่วมกับลูก ขอให้พ่อแม่ร่วมมือและให้กำลังใจซึ่งกันและกัน เชื่อว่าพ่อแม่จะสามารถทำให้ลูกพัฒนาได้เต็มศักยภาพและมีความสุข
หน่วยบริการช่วยเหลือและฟื้นฟู
หน่วยงานของรัฐ เช่น โรงพยาบาลประจำจังหวัด ศูนย์การศึกษาพิเศษ โรงเรียน
หน่วยงานเอกชน เช่น โรงพยาบาลเอกบน สมาคม ชมรม มูลนิธิ
ลิงก์ไปยังเนื้อหา: กดเพื่อเรียกลิงก์